Analiza estrogenih hormona iz uzoraka površinskih, podzemnih i otpadnih voda

Abstract

Prisustvo estrogenih hormona u vodenim ekosistemima posledica je ispuštanja neprečišćenih otpadnih komunalnih voda, kao i nemogućnost potpunog uklanjanja estrogenih hormona u postrojenjima za prečišćavanje otpadnih voda. Budući da prisustvo estrogenih hormona u životnoj sredini, čak i u veoma niskim koncentracijama, može imati negativan uticaj na endokrini sistem ljudi i životinja, u ovom radu je praćeno prisustvo estrona, 17β-estradiola i 17α- etinilestradiola u uzorcima podzemnih, površinskih i otpadnih voda, prikupljenih sa područja Beograda, Novog Sada, Velike Morave i Peka. Određivanje koncentracije hormona u pomenutim uzorcima voda vršeno je metodom tečne hromatografije u sprezi sa tandem masenom spektrometrijom (LC-MS/MS). Kako su estrogeni hormoni obično prisutni u veoma niskim koncentracijama u uzorcima vode iz životne sredine, pre analize je potrebno izvršiti njihovo izolovanje i koncentrisanje. Predkoncentrisanje hormona vršeno je primenom prethodno optimizovane metode ekstrakcije na čvrstoj fazi, uz korišćenje modifikovanog ugljeničnog kriogela kao sorbenta. Kod svih ispitivanih uzoraka vode potvrđeno je prisustvo bar jednog od ispitivanih hormona. Najviše koncentracije hormona zabeležene su u uzorcima otpadnih voda, kao što je i očekivano, ali su ispitivani hormoni detektovani i u uzorcima površinskih i podzemnih voda.