Concentrations of Cu, Zn, Cd and Pb in urban soils in parks and green areas of Belgrade

Abstract

Several metals in urban soils of Belgrade were extracted by two methods which respectively give estimates of the available and "quasi total" contents. Soil samples were collected from six parks and three green areas within the urban zone in November, 2003 and June, 2005 on the same sites. The concentrations of Cu, Pb and Zn at several sites exceeded the limits acceptable in residential areas established by national legislation. Comparison between the 2005 and 2003 data revealed an increase of the Cu and Zn contents and a decrease of the Pb content of the urban soils. The labile phase concentration, determined as the amount of metal extracted with HCI was in the order Zn gt Pb gt Cu gt Cd. Traffic seems to be one of the main sources of these metals, but the influence of other factors cannot be excluded.

Zemljište u urbanim delovima gradova, naročito kada je reč o parkovima ili zelenim površinama, direktno utiče na zdravlje ljudi, iako se ne nalazi u lancu produkcije hrane. Razlog tome je kontakt ljudi sa delovima zemljišta koje je u obliku suspednovanih čestica u vazduhu ili direktni kontakt ljudi posebno dece sa zemljištem. Čest je slučaj da zemljište u parkovima sadrži povećane koncentracije zagađujućih materija koje potiču iz saobraćaja ili industrije. Primarni izvor zagađenja zemljišta metalima su razna sredstva koja se direktno dodaju zemljištu: fosfatna dubriva (Cd, Pb, As), krečnjak (Pb, As), pesticidi (Pb, As, Hg) i drugo. Sekundarni izvori zagađenja odakle metali u urbanim sredinama dospevaju kako u hidrosferu tako i u litosferu, su: automobilski izduvni gasovi (Pb), trošenje guma (Cd, Zn) ispiranje boja (Pb, Cd), spaljivanje otpada. Većina parkova u Beogradu se nalazi u urbanom delu grada zbog čega su izloženi potencijalnom zagađenju, u koje spada i emisija zagađujućih materija iz saobraćaja i industrije. Izloženi rad je rezultat ispitivanja distribucije metala na javnim površinama u Beogradu. Bakar, cink, olovo i kadmijum su izabrani kao dobri pokazatelji zagađenja koji se najčešće javljaju u urbanim sredinama. U okviru ovog rada ispitivano je devet uzoraka zemljišta uzetih iz parkova i sa zelenih površina u Beogradu. Uzorci zemljišta su uzimani i analizirani 2003. i 2005. godine da bi se ustanovilo da li je u tom periodu došlo do akumulacije metala na ispitivanim lokacijama. Ukupna koncentracija metala u ispitivanim uzorcima određivana je digestijom sa carskom vodom, dok je Iako dostupna, mobilna frakcija određivana izluživanjem sa razblaženim rastvorom HCI (0,5 mol/dm3). Uočeno je da ukupna koncentracija ispitivanih metala opada u nizu Zn gt Pb gt Cu gt Cd. Poređenjem rezultata iz 2005 i 2003 može se zaključiti da ukupni sadržaj olova predstavljen kao srednja vrednost devet uzoraka opada (17%), dok se koncentracija Cu, Zn i Cd povećava. Praćenjem ukupne i mobilne frakcije utvrđeno je dasu metali u ispitivanim uzorcima uglavnom antropogenog porekla i da je došlo do akumulacije bakra, cinka i kadmijuma u ispitivanom periodu. Koncentracija olova se smanjila, verovatno zbog migracije i ispiranja.